Romeo Cosma, geestelijk vader van het WOLEP netwerk: "Onze belangrijkste kernwaarde is de professionele samenwerking tussen advocaten. Samen kunnen we meer doen, kunnen we het beter doen, én kunnen we meer betekenen voor onze cliënten".

V: Waarom hebt u besloten het WOLEP-netwerk op te richten? Wat was de achterliggende reden voor dit besluit?

A: Ten eerste, ik ben al 24 jaar als advocaat werkzaam en al 20 jaar de Managing Partner van mijn eigen advocatenkantoor. Ik denk dat het een natuurlijk ontwikkelingsproces was in de loop van die hele periode. Mijn werkervaring, de omgeving waarin ik werkzaam ben geweest, dat alles heeft mij tot een advocaat gemaakt die de professionele samenwerking tussen advocaten als voornaamste kernwaarde beschouwt.

Dankzij de deskundigheid en het inzicht dat ik in de loop van de tijd heb verworven, ben ik tot de conclusie gekomen dat een advocaat geen duizendpoot is. Hij kan het niet allemaal alleen doen. Maar soms verwacht de cliënt dat juist de eigen advocaat voor alles een oplossing weet te vinden, voor alle juridische vraagstukken die er liggen.

Wat mij ook opviel is dat er in de loop van de tijd een gevoel van gehechtheid ontstaat tussen cliënten en hun advocaten. Zij vertrouwen hun advocaat en diens deskundigheid, en zij hebben de neiging om alle juridische problemen waar zij tegenaan lopen met hun advocaat te delen. Dus deze echt hechte band tussen cliënten en advocaten heb ik altijd gerespecteerd en nagestreefd, het is iets dat mij na aan het hart ligt. Als iets naar je zin is, dan wil je dat dat wordt gecontinueerd, dat het naar een hoger niveau wordt getild. Zo is het idee om de infrastructuur voor een professioneel netwerk van advocaten op te zetten, bij wijze van spreken beroepshalve ontstaan, als een logisch gevolg van de werk- en levenservaring die ik tot op heden in de advocatuur heb op gedaan, en als logisch uitvloeisel van de dingen waar ik in geloof.

Ik geloof in samenwerking tussen advocaten, ik vertrouw op hun professionaliteit en - dit zal u misschien verbazen - ik ben absoluut overtuigd van  de integriteit van advocaten. En ik denk dat, gegeven de juiste omstandigheden, advocaten altijd op eerlijke wijze handelen. In ongepaste of risicovolle omstandigheden, wanneer de zaken niet zo stabiel of vaststaand zijn, handelen advocaten soms niet naar behoren.

Het hele concept van het opbouwen van het WOLEP netwerk is gebaseerd op de volgende kernwaarde: samenwerking tussen advocaten, met als doel een significante toename van de professionele capaciteit van elk van de leden. Samen kunnen we meer doen, kunnen we het beter doen, én kunnen we meer betekenen voor onze cliënten".

V: Kunt u voor ons in het kort de belangrijkste voordelen van het WOLEP-netwerk toelichten?

A: Er zijn enkele generieke voordelen op te noemen die een netwerk van advocaten biedt, juist omdat zo'n netwerk erin slaagt de intellectuele dynamiek van een groot aantal advocaten te mobiliseren en hen samen te brengen, zodat zij hun cliënten waardevollere, completere, en nog beter bruikbare dienstverlening kunnen bieden. Ik denk dat dit generieke voordeel van netwerken, en van advocatennetwerken in het bijzonder, ook een pijler van WOLEP was toen het werd opgericht.

Naast deze generieke waarde is er ook nog iets dat weer meer met mijn achtergrond samenhangt: als advocaat heb ik affiniteit met moderne technologie. Die heb ik in de loop van de tijd ontwikkeld, en ik wilde dit ook graag verder uitbouwen. Ik denk dat het belangrijkste pluspunt van WOLEP is dat het de "traditionele" voordelen van een professioneel netwerk van advocaten combineert met de moderne technologie. Het resultaat moet een werkomgeving voor advocaten opleveren die overzichtelijk en veilig is, waarin elk lid zijn eigen onderneming kan laten groeien, dit door gebruik te maken van het moderne instrumentarium dat het internet ons biedt.

Ik denk dat het belangrijkste pluspunt van WOLEP is dat het de de "traditionele" voordelen van een professioneel netwerk van advocaten combineert met de moderne technologie.

V: Op welke wijze bevordert WOLEP de professionele samenwerking tussen Europese advocaten?

A: Samenwerking is een kernwaarde van ons beroep. Over het algemeen concurreren advocaten met elkaar. De omgeving waarin de advocaten werken is nu eenmaal zeer concurrerend. In het geval in een dergelijke context gesproken wordt over samenwerking en een professionele gemeenschap, dan moeten de verschillende scenario's waarin deze waarden tot uiting kunnen komen wel heel helder gedefinieerd worden.

Het zou naïef zijn professionele collegialiteit te verwachten van twee advocaten die tegenstanders zijn in een betwiste zaak. Dat zou bijna lachwekkend zijn. Er is een dunne scheidslijn en die moet zorgvuldig getrokken worden. Professionele concurrentie is een feit en maakt deel uit van het DNA van advocaten. Maar collegialiteit en samenwerking tussen advocaten ook volgens mij.

Het is nu eenmaal zo dat professionele concurrentie dagelijks voor iedereen duidelijk zichtbaar is, terwijl voor samenwerking tussen advocaten een bepaalde context nodig is. Dus je moet de juiste omstandigheden creëren.

Het verschil tussen concurrentie en samenwerking wordt gemaakt door de manier waarop zaken verlopen. Het WOLEP netwerk en de bijbehorende infrastructuur, die wij onze leden bieden, biedt een dergelijke context. Twee of drie advocaten die bij elkaar worden gebracht, om het nog maar niet eens te hebben over een paar honderd of paar duizend, kunnen prachtige dingen voor elkaar krijgen voor ons beroep en ook voor hun cliënten. Het gaat erom optimaal gebruik te maken van de professionele achtergrond van deze advocaten.

Om terug te komen op uw vraag: het Europa van vandaag is heel anders dan het Europa van de jaren '90. Het is een pan-Europees project en geen gefragmenteerd, nationalistisch project. Het zakendoen in Europa is heel anders dan enkele decennia geleden of zelfs enkele jaren terug Ik denk dat we al een streep in het zand kunnen trekken en kunnen stellen dat succesvolle bedrijven tegenwoordig mondiaal zijn. We hebben het over multinationale ondernemingen, die in elk EU-land een marktaandeel hebben, en dat aandeel op EU-niveau uitbaten. Dus als de tendens is dat cliënten wereldwijd zaken doen, dan moeten wij als advocaten ook in een globaal perspectief denken. Dit is precies wat Wolep doet: het geeft advocaten de mogelijkheid om wereldwijd te werken, om hun expertise uit te breiden naar de hele EU.

Een cliënt die actief is in de hele Eurozone of in een deel van de EU, maar die zijn activiteiten wenst uit te breiden naar bijvoorbeeld de opkomende markten zoals Centraal Europa, zal verwachten dat de advocaat die gewoonlijk geconsulteerd wordt juridische ondersteuning kan bieden, ongeacht de markt waarop men zich richt. WOLEP schept de mogelijkheid voor dergelijke samenwerkingsverbanden.

Met WOLEP kunt u dus uw advocaat met een lange staat van dienst aanhouden, maar nu kan deze u ook, geholpen door het netwerk en de professionele samenwerking die dat met zich meebrengt,  juridische ondersteuning bieden in alle landen van de EU.

The Internet means and the secure network environment WOLEP provides its members facilitates cooperation between them. There’s an adage that amenity creates the habit. If there’s a benefit, behaviour soon follows. WOLEP offers this amenity and these benefits, and we expect Lawyers to express themselves by using them – a secure communication environment, full confidentiality and security of transmissions, honest working relationships between Lawyers, with the effect for Lawyers being the added value we mentioned earlier, plus the increase in potential and consistency towards their own Clients.

Het Internet en de beveiligde netwerkomgeving die WOLEP haar leden biedt, vergemakkelijkt hun onderlinge samenwerking. Er is een bekende uitdrukking die zegt dat comfort de gewoonte creëert. Als er een voordeel te behalen valt, volgt het gedrag al snel. WOLEP biedt de faciliteiten en voordelen, en wij verwachten dat advocaten van zich zullen laten horen door er gebruik van te maken - een veilige communicatieve werkomgeving, volledige vertrouwelijkheid en veiligheid van gegevensoverdracht, integere werkrelaties tussen advocaten, met voor advocaten als gevolg de toegevoegde waarde die al eerder genoemd is, plus de toename van het potentieel en een doorlopende lijn richting hun eigen cliënten.

Met WOLEP hebben we niet het wiel uitgevonden. Zaken als samenwerking en communicatie tussen advocaten waren technologisch gezien al mogelijk. Wat WOLEP doet, is het hele proces stroomlijnen en het veel toegankelijker maken. En wat nog belangrijker is, het helpt advocaten elkaar te leren kennen vanaf het moment dat ze lid worden. Wij brengen advocaten samen die dezelfde professionele kernwaarden nastreven - met op de eerste plaats professionele samenwerking. Vanaf dat punt geeft WOLEP haar leden de kans om met elkaar te communiceren, om elkaar beter te leren kennen, om ideeën en projecten uit te wisselen en om van detailzaken over te gaan naar meer complexe samenwerkingsverbanden. Het geeft hen een kans om andere advocaten te gaan vertrouwen. Over het algemeen vertrouwen mensen elkaar niet omdat ze de persoon tegenover hen niet kennen.

Binnen WOLEP leggen we sterk de nadruk op functionaliteiten die advocaten in de gelegenheid stellen elkaar te leren kennen en gemeenschappelijke projecten te ontwikkelen. Wanneer zij raakvlakken vinden, zullen zij snel samenwerkingsverbanden kunnen aangaan.

V: Volgens de prognoses heeft de Covid-19 pandemie de digitalisering in belangrijke sectoren met 5 jaar versneld. Geldt dat volgens u ook voor de juridische branche?

A: In de eerste plaats heeft de pandemie een aantal problemen aan het licht gebracht. Van oudsher waren advocaten natuurlijk personen die veel met andere mensen te maken hadden. Zij vergaderden met cliënten, gingen naar de rechtbank, voerden allerlei onderhandelingen en werkten in teams van advocaten. Een advocaat is dus over het algemeen iemand met een grote publieke zichtbaarheid.

Het enige dat de uitbraak van de Covid-19 pandemie heeft aangetoond, is de risico's die er zijn voor de advocatuur.  Hoewel tijdens de lockdown de werkzaamheden waaraan wij gewend waren tijdelijk werden stilgelegd voor het merendeel van de economische activiteiten, bleef alles wat met het recht te maken had functioneren, ook al was dat beperkt tot bepaalde zaken. Maar de toegang tot het recht voor de burgers kon tijdens deze periode niet volledig worden ingeperkt. Omdat de samenleving nu eenmaal zo functioneerde, bestond er een groter risico dat advocaten het SARS-COV-2-virus zouden oplopen.

De sociale crisis die de pandemie heeft veroorzaakt, heeft de mensheid ertoe gedwongen om zich te bezinnen op de beschikbare technologieën om aan de sociale behoeften van de mensen tegemoet te komen, zelfs in tijden waarin sociale interactie een risico van besmetting inhoudt. Alles wat met het Internet en de digitale omgeving te maken heeft, werd in het algemeen door de samenleving gezien als een oplossing voor dit probleem. Het onderwijs is online gegaan, evenals de overheid. Op juridisch gebied is het uiteraard niet anders gegaan. Maar er zijn wel een aantal psychologische barrières in de relatie tussen de cliënt en diens advocaat. Een eerste belemmering houdt verband met de vertrouwelijkheid tussen de partijen, die in ons vakgebied van vitaal belang is. Een tweede belemmering is de nieuwigheid van de hele situatie. Het is een spiksplinternieuwe manier waarop de cliënt met de eigen advocaat kan omgaan. Maar dat was ook al het geval in de tijd dat de cliënt met de advocaat contact kon opnemen via de mobiele telefoon. Dat was toen ook een nieuwigheid. Een afspraak maken voor een consult via de telefoon gebeurde al langer. Maar contact opnemen met de advocaat wanneer er zich een probleem voordoet, en niet alleen tijdens werkuren, was een doorbraak. Dat er nu de mogelijkheid is van een Online Juridisch Consult met de advocaat van uw keuze door middel van beeldbellen is, nogmaals, iets nieuws in de geschiedenis van de mensheid. En ik denk dat de maatschappij in dit opzicht bepaalde verwachtingen heeft. Denk alleen maar aan de populariteit van technologie vandaag de dag. Zolang onze kinderen online les kunnen krijgen, via een videoverbinding, waarom zouden hun ouders dan niet verwachten dat zij, ook via een videoverbinding, met hun advocaat kunnen overleggen?

Ik denk dat de sociale crisis die is ontstaan door de Covid-19 pandemie de samenleving op zoek heeft doen gaan naar een dergelijke manier van communiceren. Naar mijn idee zal deze wijze van communicatie met uw eigen advocaat in de nabije toekomst gemeengoed worden. Waarom? Omdat het een aantal economisch niet te verwaarlozen voordelen heeft. Vóór de pandemie moest u namelijk een afspraak maken met een advocaat om deze te kunnen raadplegen. Op het afgesproken tijdstip moest u dan 20 tot 30 minuten rijden om het kantoor te bereiken waardoor kostbare tijd verloren ging in het verkeer. Vervolgens moest er dan nog een parkeerplaats gezocht worden, daarna een gesprek van een half uur of misschien wel een uur met de advocaat, waarin u enkele documenten moest laten zien, waarna het juridisch advies ingewonnen kon worden. De door de cliënt bestede tijd bleef dus niet beperkt tot dat uur dat in het kantoor van de advocaat werd doorgebracht, er werd minstens nog een uur besteed aan het reizen naar dat kantoor. Tijd is voor ons allen zeer kostbaar geworden. Wanneer hetzelfde vanaf de laptop kan worden gedaan, zie ik niet in waarom iemand voor de oude weg zou kiezen en naar kantoor zou reizen in het geval er juridisch advies nodig is.                                               

De realiteit trekt uiteindelijk altijd aan het langste eind. We zijn ook terughoudend geweest toen de auto opkwam. Maar toen de mensen in de gaten kregen dat het de afstanden verkortte, werd autorijden gemeengoed en verving het andere manieren van verplaatsen. Misschien is dit voorbeeld een beetje extreem. Maar wat overeind blijft is dat elke technologie die de consument hielp tijd en moeite te besparen, uiteindelijk altijd de norm is geworden. Ik denk eerlijk gezegd dat deze technologie standaard zal worden voor advocaten die zaken doen met hun cliënten.

Ten tweede kunnen we het ook hebben over de werkrelatie tussen advocaten. Die behoefte was volgens mij zelfs nog groter. Wanneer je een dergelijke relatie op een duidelijke en gestroomlijnde manier kunt managen, wanneer overeenkomsten en overdracht van documenten eenduidig zijn, wanneer binnen een dergelijke samenwerking de nodige striktheid wordt betracht, dan zie ik niet in waarom een advocaat een dergelijke mogelijkheid onbenut zou laten. Misschien als iemand meer individualistisch is ingesteld, dan zou deze persoon het aan zich voorbij kunnen laten gaan. Ik  wil niet zeggen dat dat verkeerd is, het is gewoon ook een manier van zaken doen. Sommige advocaten werken meer individueel, terwijl anderen graag als collectief werken. Voor hen biedt WOLEP kansen.

V: Wij weten dat u het juridische werkveld uitgebreid hebt geïnventariseerd, alvorens WOLEP op te zetten. Dit netwerk kan bogen op enkele technische hoogstandjes die het van vergelijkbare initiatieven onderscheiden. Wat kunt u ons daarover vertellen?

A: Wij hebben inderdaad geprobeerd na te gaan wat andere professionele netwerken hebben gedaan, zowel de positieve als de negatieve punten. Zo zijn we erin geslaagd de wensen van de hedendaagse advocaat in het algemeen beter te doorgronden. Een van de eerste vereisten houdt verband met de praktijkvoering. Een advocaat moet een meester zijn in het vak, op het eigen werkterrein. Daaraan wordt voldaan door al die lange jaren van rechtenstudie, door specialisatie, door de dagelijkse praktijk, en het is een vereiste waaraan op de werkplek tegemoet wordt gekomen. Uiteraard op voorwaarde dat die advocaat een harde werker is.

De tweede vereiste van de moderne advocaat houdt verband met de professionele reputatie. Het is wat een client over de advocaat vindt, en het is een essentiële vereiste. Professioneel aanzien heeft een aantal componenten, zoals een openbaar profiel, de algemene representatie van de meest waardevolle kernwaarden van de advocaat, zowel moreel als humaan, en de manier waarop de advocaat het professionele leven inricht. En dan is er nog de manier waarop cliënten informatie over de desbetreffende advocaat kunnen verkrijgen. Het professionele aanzien van een advocaat komt op vele vlakken tot uiting.

De derde vereiste van een advocaat is de toegankelijkheid, en wel hoe gemakkelijk cliënten met de advocaat in contact kunnen komen. Hier heeft een culturele verschuiving plaatsgevonden. Gemakkelijk bereikbaar zijn is nooit een traditioneel kenmerk van advocaten geweest. Gewoonlijk waren advocaten lastig te bereiken, dit vanwege een overvolle agenda, omdat zij niet altijd in de buurt van hun telefoon waren om telefoontjes van hun cliënten te beantwoorden, en omdat men over het algemeen een afspraak met een advocaat moest maken. Hoe meer een advocaat werd ingeschakeld, hoe minder tijd deze in de buurt van de vaste lijn doorbracht en hoe kleiner dus de kans was dat deze advocaat bereikt kon worden. Tegenwoordig is dat niet veel anders. Het probleem is, denk ik, dat cliënten niet meer bereid zijn om op een avocaat te wachten. Cliënten zijn veel gehaaster, veel dynamischer. In feite is het sociale leven hectischer dan ooit. Dus vaak wisselen cliënten van advocaat of raken teleurgesteld in hun advocaat juist omdat deze lastig te bereiken is. Zij bouwen liever een werkrelatie op met een advocaat die zij nauwelijks kennen, omdat zij waarde hechten aan diens beschikbaarheid en de gemakkelijke manier waarop zij de desbetreffende advocaat kunnen bereiken.

De vierde vereiste die wij hebben vastgesteld heeft betrekking op een werkomgeving die is gebaseerd op vertrouwen. Meestal kiezen advocaten voor de individuele route juist omdat zij geen zekerheid hebben over een langere duur van de samenwerkingsverbanden die zij aangaan. Zij beginnen een samenwerking met een bepaalde collega, en zodra zij dat doen slaat de twijfel toe.

Hier een concreet voorbeeld: laten we zeggen dat er een advocatenkantoor is dat drie werkterreinen bestrijkt. Zij leveren topkwaliteit, en zij hebben cliënten die op die gebieden actief zijn. Maar, de Managing Partner van het advocatenkantoor constateert dat cliënten soms behoefte hebben aan de diensten van advocaten die op andere werkterreinen opereren, of dat zij soms een advocaat inschakelen die afkomstig is uit een ander geografisch gebied, laten we zeggen uit een ander EU-land. Deze Managing Partner ziet dat cliënten behoefte hebben aan dergelijke dienstverlening. Op dat moment moeten de Managing Partners van dat advocatenkantoor een beslissing nemen: als er genoeg cliënten zijn die juridisch advies nodig hebben op een werkterrein dat buiten de portefeuille van het kantoor valt, zullen zij gaan overwegen dat het nodig is om een advocaat met deze specialisatie in te huren. En laten we nu teruggaan naar de twijfels waar ik het over had. Kunt u dit in alle redelijkheid op touw zetten, d.w.z. een nieuwe advocaat in de arm nemen, zonder te weten of u deze voldoende cliënten kunt aanbieden, zodat alle partijen tevreden zijn? In de praktijk zijn er vaak twijfels op dit punt.

WOLEP lost dit probleem op, omdat zakelijke transacties tussen advocaten niet maandelijks of jaarlijks plaatsvinden, ook zijn er geen vaste overeenkomsten waarbij het gaat om maandelijkse verdiensten voor de advocaat die zich aansluit bij een professionele samenwerking.

Dus verwacht ik dat advocaten veel meer geneigd zullen zijn om concrete samenwerkingsverbanden aan te gaan, afhankelijk van wat hun cliënten nodig hebben. Omdat het netwerk grote nadruk legt op het kennen van elkaar, denken wij dat deze samenwerkingsverbanden succesvol zullen zijn. Dit betekent dat binnen WOLEP advocaten erin zullen slagen om collega's te vinden met vergelijkbare professionele kernwaarden en normen voor de praktijvoering, zodat zij hun cliënten tevreden kunnen stellen en hen hooggekwalificeerde juridische dienstverlening kunnen bieden.

Are you a legal eagle with a passion for collaboration? Join forces with other legal professionals and elevate your practice to the next level. Don't wait, sign up now to WOLEP and connect with like-minded lawyers today. Register your account here.